Kerst vieren zonder middelengebruik: het is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Althans, niet voor de gezinnen in VNN’s gezinskliniek De Borch. Deze kliniek is bedoeld voor mensen die kampen met een verslaving, én hun gezin. Niet alleen degene met een verslaving heeft behoefte aan therapie, vaak heeft het hele gezin te maken met de gevolgen ervan. Maar kerst vieren in een kliniek: dat kan best een vreemde ervaring zijn voor de cliënten. Sociotherapeut Alie Lubbers vertelt hoe het is.
Alie brengt al 13 jaar de feestdagen door met cliënten en collegae. “De kliniek is over het algemeen een plek voor therapie en beter leren omgaan met kinderen: een plek waar hard wordt gewerkt. Maar met kerst wordt er vooral plezier beleefd. In De Borch hebben we drie grote kerstbomen, waaraan cliënten en hun naasten kerstwensen mogen ophangen. Cliënten vragen niet om nieuwe spullen, maar om voorspoed voor het gezin, bijvoorbeeld.”
Enige tijd voor de kerstdagen organiseert het personeel van De Borch doorgaans een bijzondere dag voor de gezinnen en staf, met een gezamenlijke lunch om alvast in de feeststemming komen. Een soort generale repetitie. Op 25 en 26 december is een deel van de gezinnen thuis om kerst met de familie te vieren. De gezinnen die in de kliniek blijven, hebben een speciaal kerstprogramma die draait om samenzijn en lekker eten.
Alie: “Ik vind het nog steeds bijzonder om te zien hoe cliënten zich inzetten om hun gezin een mooie dag te geven. Ze versieren hun eigen appartementen en de algemene ruimtes met slingers, lichtjes en tekeningen. Tijdens de beeldende therapie maken ze kerstkaarten om te versturen aan familie en vrienden. Zowel het personeel als de cliënten lopen in chique outfits, de kinderen in prinsessenpakjes, of andere mooie verkleedkleren. Je merkt in deze tijd dat er echt een andere sfeer hangt: mensen zijn opgetogen en geven dit door aan hun kinderen. Je voelt de energie overal.”
Tegenwoordig zijn de kinderen in De Borch een stuk jonger dan in andere jaren (met name peuters en kleuters): dat fluctueert met de tijd. Voorheen werd het kerstdiner ook weleens buiten de deur georganiseerd en was er soms een soort kermis. Overal in het gebouw stonden tafels met verschillende activiteiten, een suikerspinmachine en verhalenvertellers. De afgelopen jaren is de viering meer gericht op groepsvorming en het gezin.
“Hoewel de feestdagen niet speciaal gericht zijn op herstel, maken zij toch er een belangrijk onderdeel vanuit”, aldus de sociotherapeut. “Voor veel mensen zijn het emotioneel gezien lastige dagen. Veel mensen richten zich op wat zij missen, in plaats van wat ze hebben. En je moet je bedenken dat sommige mensen deze dagen jarenlang verdoofd doorgebracht hebben. Dit is een kans voor hen om daar mee te leren omgaan en om dichter bij hun kinderen te komen. Cliënten leren om beter te kijken naar de wensen van hun kinderen, zich in hen te verplaatsen, en een hechte gezinssituatie te creëren.”
2020 is natuurlijk in geen enkele zin “een normaal jaar” geweest. Een dodelijk virus, een lock-down, mondkapjes en veel onzekerheid en isolement. Deze zaken hebben op veel mensen een grote weerslag gehad, des te meer nog op mensen met een verslaving. Zo zal het kerstfeest er dit jaar wat anders uitzien dan andere jaren. Hoe precies? Dat is volgens Alie nog een verrassing.
Mensen in De Borch hebben in ieder geval het geluk dat zij door de overheid worden gezien als één huishouden, dus zij hoeven geen anderhalve meter afstand te houden van elkaar. Voor externe familie wordt het wel wat lastiger. Ook is het nog niet zeker of de kerstman langs kan komen. Wat wel zeker is, is dat het pand weer prachtig wordt versierd, er overheerlijk wordt gegeten en gedronken (alcoholvrij uiteraard), en er volop tijd is voor kerstsfeer, cadeaus en gezelligheid. Eigenlijk best vergelijkbaar met hoe velen van ons het thuis vieren.
