De naasten van mensen met een verslaving spelen een belangrijke rol in het herstelproces, dat is steeds meer bekend. Maar ook die naasten zelf worden vaak enorm getroffen door de verslaving van hun ouder, zus of goede vriend. De last die zij soms dragen kan voor hen teveel worden. Speciaal voor naasten is er hulp om daarmee om te gaan. Veel mensen weten dat niet of vinden het moeilijk om die stap te zetten. Eva (20) en Leonie (21) hebben samen steun gevonden in de praatgroep van VNN voor kinderen van ouders met een verslaving (KOV).
Zolang Eva zich kan herinneren was haar moeder al verslaafd aan alcohol. Dat leidde tot lichamelijke en psychische mishandeling. Haar moeder is hiervoor meerdere keren opgenomen geweest. Het is zelfs gelukt om na een opname vier jaar clean te blijven. Toch ging het weer mis toen ze samen op vakantie waren in de zomer vlak voor Eva zou beginnen op het MBO. Eva’s moeder kreeg een terugval en begon weer veel te drinken. De terugval van haar moeder viel Eva erg zwaar. Op school zocht ze contact met een vertrouwenspersoon om erover te kunnen praten. Toen de verslaving van haar moeder verder uit de hand begon te lopen heeft Eva met de hulp van haar vriend geprobeerd haar te overtuigen om weer hulp te zoeken. Dat lukte, ze werd opnieuw opgenomen in een kliniek. De sociotherapeuten van VNN hebben Eva toen aangeraden om ook voor zichzelf ondersteuning te zoeken door mee te doen aan de praatgroep voor kinderen van ouders met een verslaving.
Eva: ‘’Ik was eerst heel sceptisch over de praatgroep. Ik dacht dat ik dat helemaal niet nodig had, dus ik liet het erbij. Toch wou ik mijn verhaal ergens kwijt. Ik begon daarom eerst met één op één gesprekken met een preventiemedewerker van VNN. Samen kwamen we er toch op uit dat ik misschien wat aan de praatgroep kon hebben. Zo kwam ik er toch terecht. En daar ben ik blij om.’’
‘’Wat voor mij de doorslag gaf was het besef dat er meer mensen zijn zoals ik. Misschien heeft iemand wel iets aan mijn verhaal en misschien heb ik wel iets aan hun verhaal, dacht ik. Toen ik eenmaal aansloot bij de groep bleek dat ook het geval. Ieders verhaal is natuurlijk anders, maar ik herkende toch heel veel in de verhalen van anderen. Het is ook heel fijn om mijn verhaal te kunnen doen bij mensen die het echt snappen. Een gewone vriendin zegt natuurlijk wel dat ze het begrijpt, maar in de groep herkennen ze het echt.’’
Eva heeft de stap gezet om hulp voor zichzelf te zoeken en die heeft ze gevonden. Maar daar is het niet bij gebleven. Toen haar vriendin Leonie vertelde dat zij het ook zwaar had met de verslavingsproblematiek binnen haar eigen familie, bood Eva aan om haar mee te nemen naar de praatgroep.
Leonie: ‘’Verslaving heeft altijd een rol gehad in mijn leven, al heb ik me dat niet altijd beseft. Mijn oma was verslaafd aan alcohol, wat leidde tot veel teleurstellingen en spanning rondom momenten zoals bijvoorbeeld verjaardagen. Pas veel later besefte ik waarom mijn oma soms niet verscheen en beloftes niet nakwam. Ook mijn vader had een alcoholverslaving. Ik had als klein kind al last van de spanningen die daar uit voortkwamen. Ik zat niet lekker in mijn vel, daarin was ik anders dan de andere kinderen in mijn klas. Ik snapte toen nog niet waarom. Nu ben ik me bewust van de impact die het op me heeft gehad en nog steeds heeft.''
''Toen ik ook in mijn schoonfamilie geconfronteerd werd met alcoholverslaving herkende ik meteen hoe het mijn vriend raakte. Ook bij mij maakte het veel los. Ik deelde dit met Eva en zij vertelde me over de praatgroep en vroeg ze of ik een keer meeging. Ik vond het spannend, maar omdat ik niet alleen hoefde te gaan durfde ik het.’’
In de praatgroep kan vrijuit gepraat worden over ervaringen, problemen en gevoelens. Veel deelnemers ervaren buiten de praatgroep een flinke drempel om te praten over hun moeite met de verslaving van hun dierbare.
Leonie: ’’Ik vond het erg spannend in het begin. Wat wordt er allemaal besproken in zo’n groep? Ik was het helemaal niet gewend om te praten over de verslavingsproblematiek in mijn familie. Het is een taboe, je wilt je geliefde niet afvallen. Je wilt niet slecht praten over iemand die niet per se slecht ís, maar wel een slechte kant kan hébben. Binnen de groep is duidelijk afgesproken dat alles vertrouwelijk is. Dat is heel professioneel geregeld. Ik voelde daardoor de ruimte om mijn verhaal te delen. Doordat je elkaars verhalen hoort, merk je dat er anderen zijn die precies hetzelfde meemaken als jij. Eerder voelde het alsof ik de enige was die hiermee zat.’’
Eva: ‘’Ik denk dat andere naasten met hetzelfde probleem wel weten dat er hulp voor ze is, maar dat de schaamte toch de drempel is. Het is niet je eigen probleem, maar van de ander. Waarom zou je er dan hulp voor zoeken? Maar zo moet je niet denken. Het kan toch zwaar op je wegen, ook als je zelf niet degene bent met een verslaving’’
De praatgroep wordt begeleid door een systeemtherapeut en een preventiemedewerker van VNN. Ze zijn bekend met de uitdagingen en problemen die mensen kunnen tegenkomen als ze te maken hebben met een dierbare met een verslaving. Ze delen hun kennis en geven advies. Soms geven ze creatieve opdrachten waarbij deelnemers bijvoorbeeld een tekening maken van hun gezin om hun verhaal te verbeelden.
Op dit moment bestaat de groep vooral uit jongvolwassenen. De deelnemers geven een lijst van onderwerpen die ze graag willen bespreken en de begeleiders zorgen ervoor dat deze aan bod komen. Bijvoorbeeld verantwoordelijkheid, schaamte of frustraties. De begeleiders geven sturing aan het gesprek en helpen zo de deelnemers om van elkaar te leren en elkaar te steunen.
Leonie: ‘’Soms deelt iemand hoe ze is omgegaan met een bepaalde situatie. Dan denk ik: goh dat heeft ze echt goed aangepakt, ik ga die benadering ook proberen. Wat me ook veel deed was dat het soms echt lijkt alsof een ander jouw eigen verhaal vertelt, doordat hun ervaring zo sterk op de jouwe lijkt. Doordat je het van een ander hoort, kijk je er anders naar, meer van een afstandje. Zo kan je dan advies geven aan een ander, maar eigenlijk is het ook advies voor jezelf.’’
Eva: ’’Nu ik m’n verhaal vaker kwijt kan, voel ik me meer gesteund. Ik krijg concrete tips en adviezen van zowel de begeleiders als van groepsgenoten. Soms reageren mensen in de groep echt geschokt op mijn verhalen. Dan besef ik pas hoe erg de situatie is geweest en hoeveel ik heb doorgemaakt. Het was in het begin ook wel eens raar om heftige dingen te delen waar Leonie bij zat. Dat voelt anders dan delen met groepsgenoten die je verder niet goed kent. Maar de aanwezigheid van Leonie pept mij juist op. Ze weet extra goed hoe ze me een hart onder de riem kan steken. Daardoor durf ik me soms nog iets kwetsbaarder op te stellen.''
Door deel te nemen aan de praatgroep kwamen Eva en Leonie tot nieuwe inzichten over hun situaties en de impact die ze op hen hebben gehad. Deze nieuwe perspectieven nemen ze mee in het dagelijks leven.
Leonie: ‘’Een van de onderwerpen die veel besproken wordt is het manipulatieve gedrag wat samen kan gaan met een verslaving. Veel van ons in de groep vinden deze kant van de verslaving van onze dierbare erg moeilijk. Ik had zelf nog niet door hoe erg dit thema ook voor mij speelde, totdat ik mijn situatie telkens herkende in de verhalen van de anderen. Dat gaf me de kans om er bewuster mee om te gaan en het meer los te laten. Ik kan nu beter onderscheid maken tussen onenigheid die persoonlijk is en onenigheid bij de verslaving hoort. Ik heb ook geleerd mijn gevoelens meer uit te spreken in plaats van mee te gaan in wat de ander wil.’’
Eva: ‘’Een van de belangrijkste dingen die ik heb geleerd door mijn deelname aan de praatgroep is dat ik niet verantwoordelijk ben voor een ander. Ik mag kiezen voor mezelf en wat goed voor mij is. En mijn grootste tip voor anderen is: weet dat je niet alleen bent. Vroeger heb ik ook altijd gedacht dat ik de enige was met dit probleem, maar nu weet ik dat veel meer mensen met hetzelfde worstelen. Het is ok om hulp te zoeken!’’
