Wetenschappelijk onderzoek
Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) vindt het, als specialist in verslavingszorg, belangrijk om een bijdrage te leveren aan wetenschappelijk onderzoek en kennisinnovatie. De afdeling onderzoek speelt hierin een centrale rol.
Wat doet de afdeling Onderzoek?
De onderzoeksafdeling van VNN richt zich op onderzoek dat bijdraagt aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg en ondersteuning voor mensen met een verslaving en hun omgeving. Het uitgangspunt is dat het onderzoek aansluit op actuele vraagstukken die binnen, maar ook buiten, VNN leven en de wensen en behoeften van de mensen met verslavingsproblematiek en hun omgeving adresseert.
"Wat weten we over het drugsgebruik van internationale studenten in Groningen? Wat is de rol van naasten in de behandeling van verslavingsproblematiek? Waarom melden jongeren zich steeds minder vaak aan voor verslavingszorg? Werken opnameprogramma's om te stoppen met roken? "
Verbinding praktijk, onderzoek en onderwijs
Er wordt gestuurd op het implementeren van bevindingen in de praktijk, zodat onderzoek bijdraagt aan het optimaliseren van de praktijk. Hierbij wordt zowel op VNN-locaties als op andere locaties gewerkt. De samenwerking en verbinding tussen onderzoek, onderwijs en praktijk staan hierbij centraal.
Lectoraten
De afdeling onderzoek is verbonden aan het lectoraat Verslavingskunde & Forensische zorg van de Hanzehogeschool Groningen (lector: dr. Eric Blaauw) en het lectoraat Verslaving en Leefstijl van de NHL/Stenden (lector: dr. Kor Spoelstra). Ook nemen we deel in landelijke samenwerkingsverbanden, waaronder het Nijmegen Institute for Scientist Practitioners in Addiction (NISPA) en Verslavingskunde Nederland (VKN).
Onderzoekslijnen
De afdeling onderzoek heeft vier onderzoekslijnen:
Binnen deze onderzoekslijn wordt onderzocht hoe professionals en naasten sterker met elkaar kunnen worden verbonden en hoe de transgenerationele overdracht van problematiek kan worden doorbroken.
Verslaving vormt zelden een probleem van alleen de persoon met verslavingsproblematiek, maar ook voor de omgeving. Daarbij wordt (gevoeligheid voor) verslaving overgedragen over generaties. Bekend is dat de omgeving een belangrijke rol speelt bij het ontstaan, in stand houden en verminderen van verslaving. Multidisciplinaire richtlijnen schrijven dan ook voor dat het bij verslavingsgedrag zinvol is om samen te werken met de omgeving. De samenwerking tussen zorgprofessionals en naasten is in de praktijk echter vaak complex en geen gangbare routine.
Onderzoeken binnen deze onderzoekslijn richten zich op verschillende aspecten van verslaving en leefstijl, onder meer stoppen met roken, alcoholvrije dranken, herstel van verslaving, psycho-educatie, voeding, zingeving, en psychedelica-geassisteerde behandeling.
Het bevorderen van een gezonde leefstijl en het voorkomen van verslavingsgedrag zijn nauw met elkaar verbonden. Specifieke leefstijlkeuzes kunnen het risico op verslavingsgedrag vergroten of verkleinen. Het streven naar abstinentie terwijl de oude leefstijl wordt voortgezet, leidt vaak niet tot succes. Bij het herstel van verslaving is het vaak essentieel om de leefstijl te herzien. Het omarmen van een gezonde leefstijl kan zelfs een van de meest effectieve maatregelen zijn om verslavingsgedrag te voorkomen.
In deze onderzoekslijn onderzoeken we hoe zorg en ondersteuning effectief kunnen worden ingericht om het herstel van mensen met verslavingsproblematiek te bevorderen. Centraal staat de vraag: welke zorgvorm is het meest effectief voor wie? We besteden aandacht aan behandeling van VNN, maar ook aan andere vormen van zorg en ondersteuning, zoals zelfhulp en peer support.
Herstel van verslaving is een proces van vallen en opstaan. Zingeving is een cruciale factor in het herstelproces en is daarom een onderwerp van onderzoek. Daarnaast onderzoeken we de ontwikkeling en implementatie van innovatieve werkvormen, (domeinoverstijgende) samenwerkingsverbanden, concepten en richtlijnen die directe implicaties hebben voor de zorg binnen VNN.
In deze onderzoekslijn onderzoeken we welke vormen van preventie het meest effectief zijn voor wie en in welke context. Daarnaast brengen we het middelengebruik en risicovol gedrag onder diverse groepen mensen in Noord-Nederland in kaart om gerichte preventie te bevorderen. We kijken hierbij niet alleen naar probleemgebruik, maar ook naar bredere patronen van middelengebruik en gedrag die kunnen leiden tot (verslavings)problemen.
Een belangrijke focus in deze onderzoekslijn ligt op jongeren omdat vroegtijdige interventie veel kan opleveren. Er is steeds meer aandacht voor de preventie van verslavingsproblematiek en middelengebruik. Verder richten we ons op specifieke groepen zoals studenten, mensen in een kwetsbare sociaaleconomische positie, zwangere vrouwen, ouderen en mensen met psychische problemen.
Onderzoeksgroep
- Simon Venema, onderzoeker, coördinator afdeling onderzoek; s.venema@vnn.nl
- Eric Blaauw, senior onderzoeker en lector Hanzehogeschool; e.blaauw@vnn.nl
- Wout Diekman, onderzoeker; w.diekman@vnn.nl
- Kor Spoelstra, psychiater, senior onderzoeker en associate lector NHL/Stenden; k.spoelstra@vnn.nl
- Sofie Lorijn, onderzoeker, s.lorijn@vnn.nl
Wetenschappelijk ethische toetsingscommissie
De wetenschappelijk ethische toetsingscommissie (WETC) van VNN vervult een adviserende en toetsende rol voor lopende en nog te starten onderzoeken binnen VNN. Hierbij staan de geldende ethische en privacyrichtlijnen voor onderzoek centraal, waarbij rekening gehouden wordt met het bevorderen van de kwaliteit van de zorg, het beschermen van de cliënt en het voorkomen van overmatig beroep doen op professionals voor onderzoek.
Onderzoeksforum
Om verbinding te bevorderen, organiseert de onderzoeksafdeling meerdere keren per jaar het Onderzoeksforum. Tijdens dit forum worden de onderzoeksactiviteiten, variërend van onderzoeksprotocollen tot afgeronde artikelen, gepresenteerd door professionals in opleiding, onderzoekers van VNN en externe onderzoekers.
Onderzoek doen?
Begeleiding en opdrachtgever
De afdeling onderzoek biedt inhoudelijke begeleiding aan medewerkers van VNN die meerjarig onderzoek doen (veelal in het kader van een opleiding tot gz-psycholoog, klinisch psycholoog of verpleegkundig specialist). Ook fungeert de afdeling als opdrachtgever voor (afstudeer)onderzoeken van hbo- en master-studenten (bijvoorbeeld sociologie, verpleegkunde of psychologie) wanneer hier ruimte voor is.
Passend onderzoek
Een voorwaarde voor begeleiding is dat het onderzoek binnen de vier onderzoekslijnen past. Deze onderzoeken vinden plaats binnen de Kenniswerkplaats ‘Verslaving in Context’. Dit een is een hybride plek waar vragen uit de praktijk worden gekoppeld aan wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. In co-creatie werken studenten, ervaringsdeskundigen, professionals en onderzoekers aan oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken.
Onderzoeksvoorstel indienen?
Onderzoekers (in opleiding) die binnen VNN onderzoek willen doen kunnen contact opnemen met de afdeling onderzoek via: onderzoek@vnn.nl. Voordat er wordt gestart met een onderzoeksproject, dienen externe of interne onderzoekers een onderzoeksvoorstel ter beoordeling voor te leggen aan de WETC van VNN.
Beschikbare plekken
Binnen de afdeling onderzoek zijn halfjaarlijks één of twee plaatsen voor onderzoeksstages beschikbaar voor studenten van masteropleidingen (bijvoorbeeld sociologie, verpleegkunde of psychologie).